داستان سیاوش، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های حماسی ایران، از جمله مهم‌ترین روایت‌هایی است که در نهضت ادبی گردآوری روایت‌های حماسی ایران در سده‌های چهارم و پنجم ه.ق به صورت منظوم و منثور تدوین یافت. بسیاری از پژوهشگران با بررسی ژرف‌تر و زدودن ظواهر روایی این داستان حماسی و با یاری از داده‌های تاریخی، اسطوره‌شناختی و زبان‌شناختی تلاش کرده‌اند تا ساخت ابتدایی اسطوره سیاوش را در این روایت حماسی جستجو کنند. توجه و تمرکز این پژوهشگران بیش‌تر بر منابع نوشتاری تدوین‌شده در سده‌های چهارم و پنجم ه.ق و پس از آن بوده است؛ اما در این پژوهش، نگارنده تلاش کرده است با تمرکز بر یافته‌های باستان‌شناختی دوره ساسانی و سه سده ابتدایی دوران اسلامی، به بررسی و تحلیل ساختار اسطوره‌ای این روایت بپردازد. این بازه زمانی از آن جهت انتخاب شده که به آثاری پرداخته شود که پیش از تدوین نوشتاری روایت‌ سیاوش در سده‌های چهارم و پنجم ه.ق آفریده شده‌اند. هدف اصلی بحث، تحلیل و راستی‌آزمایی انتساب آثار باستان‌شناختی گوناگون در این بازه زمانی به روایت سیاوش و ارتباط آن‌ها با ساخت ابتدایی اسطورۀ آن بوده است. در این مقاله با استمداد از مطالعات کتابخانه‌ای در رابطه با چهار گروه از انواع یافته‌های باستان‌شناسی به‌عنوان آثاری که هرکدام به گونه‌ای نمایش‌دهنده شمایل سیاوش هستند، بحث و استدلال شده است. این پژوهش بر مقایسه یافته‌های باستان‌شناختی و مدارک نوشتاری استوار است و با استفاده از تحلیل‌های تاریخی، اسطوره‌شناسی، زبان‌شناسی و رهیافت‌های شمایل‌نگاری تلاش شده است با نگاهی جامع استنتاج نهایی ارایه شود. در یک نگاه کلی می‌توان شمایل‌های سیاوش در دوره ساسانی و سه سده نخستین دوران اسلامی را به دو ساخت اسطوره‌ای نهفته در روایت آن، یعنی «اسطورۀ ایزد شهیدشونده» و «ساختار آیینی و توتمیک اسب بودن سیاوش»، مرتبط دانست و نکته دیگر آن‌که همه آثار در شرق ایران بزرگ آفریده شده‌اند.