آثار هنری از جمله هنرهای فلزکاری و شیشهگری، در طول تاریخ انعکاسدهنده مضامین مختلفی بودهاند و از قدیمیترین صنایعی هستند که با تنوع وسیعی از آثار در سرزمینهای مختلف به ظهور رسیدهاند. در این میان، تأثیر انواع هنرها و نفوذ مفاهیم و محتوای آثار بر یکدیگر، در تولیداتی دیده میشود که دارای اشتراکات مختلف و تحت نفوذ فرهنگها و ادوار تاریخی همانندی بودهاند. در این پژوهش، نقوش مشترک میان شیشههای میناکاری شده مملوکان مصر و سوریه با فلزکاری ایلخانی و تیموری ایران مورد توجه قرار گرفته است. بیان ویژگیهای فلزکاری ایران و شیشههای مزین به میناکاری دورۀ ممالیک و تحلیل تطبیقی نقوش، محتوا، مضامین و عناصر مشترک میان این آثار و همچنین دلیل وجود این اشتراکات از اهداف این تحقیق است. این امر با انتخاب تعدادی از نقوش فلزی ایران و تعدادی از نقوش شیشههای میناکاری دوره مملوکان میسر شده است که بعد از تطبیق نقوش، به مطالعۀ جزییات آنها پرداخته شده است. شیوه انجام تحقیق، به روش توصیفی- تحلیلی بوده و با بررسی تصویری سه دسته از مضامین و نقوش تزیینی پر کاربرد در هنر میناکاری شیشه و فلزکاری صورت پذیرفته است. در این راستا، پرسش پژوهش حاضر این است که نقوش آثار فلزی و شیشهای دارای چه اشتراکات و تأثیراتی بر یکدیگر بودهاند و کدام یک بر دیگری تقدم دارند؟ کدام نوع نقوش انسانی، گیاهی و کتیبهای در تزیین اشیاء به رفتهاند و ارتباط میان کاربرد شی و نقش تزیینی چگونه است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که گستره نقوش و مضامین در این آثار، به دلیل اشتراکات مذهبی و آیینی بوده است و انتقال هنر ایران به سرزمینهای مصر و سوریه، به وضوح در تزیینات این مناطق ملموس است و علایق معنوی، عوامل فرهنگی و ارتباطات سیاسی نیز در بروز این اشتراکات تأثیر داشتهاند.
Mowlāzādeh F. An Analytical Study on Calligraphic, Human and Vegetal Motifs in Some Examples of Enameled Glasses in Egypt and Syria (Mamluke Period) in Comparison with Iranian Metalwork (Ilkhanid and Timurid Periods). Journal of Iranian Handicrafts. 2021; 3 (1) :175-190 URL: http://hsi.kashanu.ac.ir/article-1-135-fa.html
مولازاده فریبا. مطالعه تحلیلی نقوش خوشنویسی، انسانی و گیاهی در تطبیق چند نمونه از شیشههای میناکاری دورۀ مملوکان در مصر و سوریه با فلزکاری دورههای ایلخانی و تیموری در ایران. نشریه هنرهای صناعی ایران. 1399; 3 (1) :175-190