جایگاه ادبیات فارسی در مجموعه آثار استاد محمود فرشچیان با تأکید بر نگارۀ «حافظ»

نویسنده

دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

چکیده

ادبیات فارسی از غنی‌ترین و تأثیرگذارترین مؤلفه‌های فرهنگی ایران و جهان بوده که شاهکار‌های آن همواره در شرق و غرب مورد ستایش بوده است. از دیرباز، نقاشی ایرانی با ادبیات فارسی دارای روابطی بنیادین و ریشه‌دار بوده است و هر یک سبب غنای دیگری بوده است. مسئله یا پرسش اصلی این پژوهش این بوده که استاد محمود فرشچیان تا چه میزان از ادبیات فارسی بهره‌مند بوده است؟ همچنین هنرمند چرا و چگونه از ادبیات بهره‌مند بوده و به طور کلی رویکرد هنرمند به قلمرو ادبیات فارسی چطور بوده است؟ هدف این پژوهش نخست، تبیین میزان بهره‌مندی هنرمند از ادبیات فارسی و سپس، تحلیل چرایی، چگونگی و رویکرد استاد فرشچیان به ادبیات فارسی بوده است. این پژوهش از نوع نظری و با روش توصیفی تحلیلی آثار و با رویکردی تأویلی و ترکیبی انجام گرفته است. روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه‌ای و میدانی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز کمی و کیفی بوده است. نتیجه این بوده است که علاوه بر اهمیت اساسی جایگاه ادبیات فارسی و چرایی و چگونگی بهره‌مندی هنرمند از ادبیات فارسی که بدان پرداخته شد، به طور کلی، نگرش استاد فرشچیان به مقولۀ ادبیات فارسی، دارای سیری هدفمند و البته تدریجی از وابستگی به ادبیات تا استقلال از ادبیات بوده است. او در آغاز تحت سیطرۀ شاعران بزرگ ایرانی و درصدد بازتاب جهان آفاقی و روایت تصویری اندیشۀ شاعران زبان فارسی است. اما در طول زندگی حرفه‌ای و به تدریج، با چرخشی معنادار به سمت روایت جهان انفسی و درونی خود گام برداشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Persian Literature in the Works of Mahmoud Farshchian: with Emphasis on the Hafiz Image

نویسنده [English]

  • Amir Rezaeinabard
چکیده [English]

Persian literature is one of the richest and most influential cultural fields in Iran and the world with masterpieces having always been praised in the East and in the West. For a long time, Iranian painting and Persian literature has had close relations and each one has been a source of inspiration for the other. The main question in this research is how much Farshchian, the Iranian miniaturist, has benefited from the Persian literature in his work? Also, why and how has the artist benefited from literature and, in general, how has been Farshchian's approach towards the Persian literature? The purpose of this study is first to explain the extent of the artist's inspiration gained from Persian literature, and then his approach towards this field. This research is of a theoretical and descriptive-analytical method done with a hermeneutical and synthetic approach. Library methods of gathering information, field information and data analysis methods have also been applied quantitatively and qualitatively in this respect. The results show that in addition to the significance of Persian literature and the way the artist has benefited from this field, Farschchian's approach towards the Persian literature has had a purposeful and gradual course of dependence towards independence. He has been under the domination of great Iranian poets and sought to reflect the objective world and the visual narrative of the Persian poets' thoughts, but has shown a gradual shift in the narrative of his inner world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Literature
  • Persian Miniature
  • Farshchian
  • Thematic Classification
  • Literary Class
  • Hafiz
 احمدی، بابک. 1384 . حقیقت و زیبایی. چ ۹. تهران: مرکز.
 پورنامداریان، تقی. 1389 . رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستان های عرفان یفلسفی اب نسینا و سهروردی.
چ ۷. تهران: علمی و فرهنگی.
 تاونزند، دبنی. 1393 . فرهن گنامۀ تاریخی زیبای یشناسی. ترجمۀ فریبرز مجیدی. فرهنگستان هنر، متن.
 حافظ، شم سالدین محمد. 1387 . دیوان حافظ. چ ۷. تصحیح علامه قزوینی و قاسم غنی. ب هکوشش عبدالکریم جربز هدار.
تهران: اساطیر.
 خرمشاهی، بهاءالدین. 1389 . حاف ظنامه: شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ. بخش اول و دوم. چ ۱۹. تهران:
علمی و فرهنگی.
 رضائ ینبرد، امیر. 1396 . بایگان یهای چندگانه دربارۀ زندگی و آثار محمود فرشچیان، شامل: آثار، آمار، اسناد، گفتگوها، عک سها،
فیل مها، منابع علمی و... .
شماره 1  پاییز و زمستان 96
76
  . زیر چاپ الف. نگار جاویدان: زندگی و آثار استاد محمود فرشچیان. با تقریظ محمود فرشچیان و پیشگفتار سید
حسین نصر. فرهنگسرای میردشتی.
  . زیر چاپ ب. در کارگه خیال: بررسی جایگاه خیال در آثار استاد محمود فرشچیان. تهران: سوره مهر.
  . 1394 . جایگاه خیال در آثار استاد محمود فرشچیان. نگره. سال دهم، ) 53 (: 16  77 .
  . 1387 . در کارگه خیال. شوکران. ویژ هنامه استاد محمود فرشچیان. سال بیس توهفتم، ) 33 (: 27  29 .
 زری نکوب، عبدالحسین. 1385 . ازکوچه رندان: درباره زندگی و اندیشه حافظ. چ ۱۱. تهران: امیرکبیر.
 شریفی، محمد. 1390 . فرهنگ ادبیات فارسی. چ ۴. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین.
 شمیسا، سیروس. 1374 . سب کشناسی شعر. تهران: فردوس.
 عطار نیشابوری، فریدالدین. 1395 . منطق الطیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. چ ۱۵. تهران: سخن.
 فرشچیان، محمود. 1355 . نقاشی و طراح یها. هنر و هنرمندان )شماره 3(. جلد اول. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  . 1387 . نقاشی و طراح یها. مشتمل بر 150 اثر نگارگری و طراحی. جلد پنجم. تهران: خانۀ فرهنگ و هنر گویا.
 قنبری، محمدرضا. 1389 . خیا منامه: روزگار، فلسفه و شعر خیام. چ ۴. تهران: زوار.
 کانت، ایمانوئل. 1390 . نقد قوه حکم. ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان. چ ۶. تهران: نی.
 مل کپور، ایرج. 1387 . روز شمار تاریخی ستایش: تقویم تطبیقی هجری شمسی، میلادی و هجری قمری )جلد چهاردهم(.
تهران: ستایش.
 مهدوی، سید مصل حالدین. 1334 ، تذکره شعرای معاصر اصفهان: شرح حال و نمونه اشعار 486 نفر از شعرای اصفهان و توابع.
کتابفروشی تأید اصفهان، شهریور.
 نصر، سید حسین. 1388 . معرفت و معنویت. ترجمۀ انشاالله رحمتی. چ ۴. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
- Farshchian, Mahmoud, 1991, Farshchian / Unesco. 2 nd. Ed. Vo .II, New York: Homai.