بازسازی افق انتظار صراحی در عصر صفوی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه الزهراء (س) (نویسندۀ مسئول).

2 دانشیار دانشگاه الزهراء (س).

چکیده

صراحی یکی از پرتعدادترین آثار موزه‌ای دوران اسلامی ایران و همچنین یکی از پردریافت‌ترین ظروف در متون ادب فارسی به شمار می‌آید. این در حالی است که برای معرفی این شیء موزه‌ای، فقط به کاربرد و ویژگی‌های ظاهری آن اشاره شده است. در لغتنامه‌های فارسی نیز به چیزی فراتر از برخی ویژگی‌ها و کاربرد اصلی آن اشاره نشده است. حال در این پژوهش توسعه‌ای، با روش تحلیل محتوا به‌ شیوۀ کتابخانه‌ای (اسنادی تاریخی) برای تکمیل اطلاعات این ظرف در عصر صفوی، اقدام شده است. لازم است بیان شود روش عمده برای گردآوری اطلاعات در این پژوهش، روش بازسازی افق انتظار هانس روبرت یاوس است. افق انتظار در تفکر هانس روبرت یاوس، به معیاری گفته می‌شود که مردمان هر عصر برای تأویل، تفسیر و ارزیابی آثار ادبی عصر خود به کار می‌برند. وی معتقد است با دستورالعملی سه مرحله‌ای می‌توان افق انتظار مردمان هر دوران را دربارۀ یک اثر بازسازی کرد. از آراء یاوس برای بررسی آثار هنری هم استفاده شده است ولی بدون داشتن سندی از دریافت مخاطب، فقط می‌توان به حدس‌هایی از چگونگی افق انتظار مخاطبان بسنده کرد. در این پژوهش افق انتظار صراحی در عصر صفوی به استناد دریافت‌های فراوان و متنوعی که از آن در متون ادب فارسی وجود دارد، بازسازی شد. نتیجه نشان می‌دهد که با روش بازسازی افق انتظار صراحی به استناد متون ادبی معاصر آن، می‌توان روحی تازه به این اثر دمید و از این رهیافت به درکی بهتر از دریافت‌های این ظرف در متون ادبی و برخی آثار هنری (به‌خصوص تصاویر فرشتگان صراحی در دست) نائل گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reconstructing the Horizon Expectation of the Decanters in Safavid Era Age

نویسندگان [English]

  • Naghmeh Hosein Qazvini 1
  • Mansour Hessami 2
1
2
چکیده [English]

Surāhī (decanter) can be regarded as one of the most common types of drinking vessels in Persian art as well as one of the containers mentioned most in Persian literature (especially in mystical literature). In this study, in order to complete this information in the Safavid era, in both domains, the method of reconstructing the horizons of Hans Robert Jauss was employed. Explaining the theoretical approach of this research, the horizons of expectation in Hans-Robert Jauss thoughts are said to be a criterion used by peoples of every age to interpret, reinterpret, and evaluate literary works of their time. He believes that with a three-stage instruction, one can reconcile the horizons of the expectations of people of every age to the work. Jauss has also used the artwork to review the work, but without having to document the audience it is only possible to guess how the audiences' expectation horizons are. However, in this research the horizons of explicit expectation in the Safavid era have been rebuilt based on the many and varied sources found in the Persian literary texts. The results of the research show that by applying the method of reconstructing decanters' horizons on the basis of contemporary literary texts, we can experience a major revival of this work of art, and from this approach it will become possible to have a better understanding of the findings of this container in literary texts and in some works of art (especially the images of the angels holding that container in their hands).
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Decanter (Surāhī)
  • Persian Literary Texts
  • Safavid Era
  • Reconstruction of the Horizons of Expectation
  • Hans Robert Jauss

مراجع


 اهلی شیرازی، محمد بن یوسف. 1344 . کلیات اهلی شیرازی. به کوشش حامد ربانی، تهران: انتشارات کتابخانۀ سنائی.
 بیدل دهلوی، عبدالقادر. 1387 . کلیات بیدل دهلوی. به کوشش فرید مرادی. تهران: انتشارات زوار.
 پوپ آرتر، و فیلیس اکرمن. 1387 . سیری در هنر ایران. ویرایش زیر نظر سیروس پرهام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 پورابریشم، احسان، و فریناز فربود. « .1390 ماهیت دیبای شوشتری از منظر منابع مکتوب )خاستگاه، مراکز تولید، نقش و
کاربرد( ». نشریۀ هنرهای زیبا، ) 45 (: 53  ۶۲.
 تادیه، ژان ایو. 1378 . نقد ادبی در قرن بیستم. ترجمۀ مهشید نونهالی. تهران: نیلوفر.
  . « .1390 جامعه شناسی ادبیات و بنیانگذاران آن » در کتاب درآمدی بر جامعه شناسی ادبیات. گردآوری و ترجمۀ
محمد پوینده. تهران: نقش جهان مهر.
 داورانی، سید عباس. « .1392 نظریۀ دریافت و جامع هشناسی عکس ». چیدمان، س ۱ ) 1(: 94  ۹۹.
 دهخدا، عل یاکبر. 1372 . لغت نامۀ دهخدا. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
 سودآور، ابوالعلا. 1380 . هنر دربارهای ایران. ترجمۀ ناهید محمد شمیرانی. تهران: کارنگ.
 سیدای نسفی، میرعابد. 1382 . دیوان سیدای نسفی. تصحیح و تعلیق حسن رهبری. تهران: الهدی.
 شبستری، شیخ محمود. 1377 . گلشن راز. صحیح حسین محیی الدین الهی قمش های. تهران: علمی و فرهنگی.
 صائب تبریزی، محمدعلی. 1387 . دیوان صائب تبریزی. ب هکوشش محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
 فخرالزمانی قزوینی، ملا عبدالنبی. 1340 . تذکرۀ میخانه. ب هاهتمام احمد گلچین معانی. تهران: انتشارات اقبال.
 فرهنگ چراغ هدایت. بی تا. الگوالیری اکبرآبادی، سراج الدین علی خان بن حسام الدین. به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران:
کانون معرفت.
سال اول، شماره 2، بهار و تابستان 97
64
 فقیه ملک مرزبان، نسرین، و نغمه حسین قزوینی. « .1395 عنبر و عنبرینه در ادب فارسی ». فصلنامۀ اباختر ) 30 (: 3۶9  3۸9 .
 فیاض لاهیجی، عبدالرزاق بن علی. 1369 . دیوان فیاض لاهیجی. ب هاهتمام و تصحیح ابوالحسن پروین پریشان زاده. تهران:
علمی و فرهنگی.
 قل یزاده، حیدر، و محبوبه خو شسلیقه. « .1389 باده و می و تعابیر آن در شعر عرفانی فارسی ». فصلنامۀ تخصصی عرفان
) 23 (: ۱۴۷ 184 .
 قوچانی، عبدالله. « .1366 کوزۀ فقاع ». مجلۀ باستان شناسی و تاریخ. س ۲ ) 1(: 40  ۴۶.
 کلیم کاشانی، ابوطالب. 1336 . دیوان کلیم کاشانی. تصحیح و مقدمۀ ح. پرتو بیضائی. تهران: کتابفروشی خیام.
 مکاریک، ایرنا ریما. 1390 . دانشنامۀ نظری ههای ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
 نامور مطلق، بهمن. « .1387 یائوس و ایزر: نظریه دریافت »، پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر ) 11 (: 94  ۱۱۰.
 نظیری نیشابوری، محمدحسین. 1340 . دیوان نظیری نیشابوری. تصحیح مظاهر مصفا. تهران: امیرکبیر.
 واله قزوینی اصفهانی، محمدیوسف. 1380 . خلد برین حدیقۀ ششم و هفتم از روضۀ هشتم. تصحیح محمدرضا نصیری.
تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
 وحشی بافقی، کمال الدین. 1392 . دیوان وحشی بافقی. مقدمۀ سعید نفیسی. تهران: ثالث.
 هلالی جغتایی، بدرالدین. 1368 . دیوان هلالی جغتایی. تصحیح و مقدمۀ سعید نفیسی. تهران: سنایی.
 یارشاطر، احسان. 1387 . فصل دوازدهم کتاب تاریخ ایران در دورۀ صفویان، پژوهش دانشگاه کمبریج. ترجمۀ یعقوب آژند.
تهران: جامی.
- Jauss, Hans Robert.« .2005 Toward an aesthetic of reception», Theory and History of Literature, -volume
2, university of Minnesota.
- Jauss, Hans-Robert. 1982. “Literary History as a Challenge to Literary Theory”. Critical Theory since 1965,
.ED. Hazard Adams & Leroy Searle. Transl. Timothy Bathi. Tallahassee, Florida: University Press of Florida.
- Kangal, Selmin. 2009. Ten Thousand Years of Iranian Civilization Two Thousand Years of Common
Heritage, Topkapi Palace Museum, Imperial Stables, Istanbul: European Capital of Culture.
- Lane, Arthur. 1971. Later Islamic pottery, London, Faber & Faber
- Loukonin. 1996. Vladimir & Anatoli Ivanov, Lost treasures of Persia, Washington DC: Mage publisher.
- Melikian chirvani, Asaddadullah. 1382. Islamic metalwork, Tehran: Majestys Stationery Office.
- ----------- . 1986. »State inkwell in Islamic Iran», Journal of Walters Art Gallery.
- ----------- . 1992. »From the royal boat to the beggar`s bowl», Islamic Art 14.
- ----------- . 1995. Rekab: »the polylobed wine bout from Sasanian to Saljuq time», Res Orientales, VII.
- ----------- . 1996. »Iranian wine horn», Bulletin of the Asia Institute, New Series, Vol. 10, Studies in
Honor of Vladimir A. Livshits.
- ----------- . 1997. »The wine birds of Iran from pre Achamenid to Islamic times», Bulletin of the Asia
Intitute.
- Rafey, Habib, 2005, A history of literary criticism: from Plato to the present, Blackwell Publishing Ltd.
- Robinson, B.W, ed. 1976. Persian and Mughul Art (Catalogue of the exhibition of Persian and Mughul
Art held at Colnaghi, London, from 7th April to 22nd may 1976), London.
- Rogers, J.M. 1983. Islamic Art & Design, London: British Museum Publication.
- Trimble, Jennifer. 2015. «Reception Theory», In representation, The Oxford Handbook of Roman Sculpture,
Edited by Elise A, Friedland and Melanie Grunow Sobocinski, with Elaine K, Gazda, 606–21, Oxford:
Oxford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار