بازخوانی قالی «مام‌وطن» از منظر نشانه‌شناسی اجتماعی تصویر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه پژوهش‌هنر، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار، گروه فرش، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

بازنمایی ایران در شمایل یک زن، در آثار مکتوب یا تصویری اواخر قاجار و نیز عصر سلطنت پهلوی، امری مرسوم بوده‌ است. قالی تصویری «مام‌وطن» نیز از این دست آثار است. هدف از این تحقیق، شناخت معانی موجود در عناصر تصویری متن مورد مطالعه، به‌ویژه «مام‌وطن»، با رجوع به پیش‌متن‌ها و تحولات تاریخی- اجتماعی است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات اسنادی به تحلیل یک نمونه از این نوع قالی می‌پردازد و در جهت پاسخگویی به این پرسش بوده که هریک از عناصر تصویری بازنموده‌‌شده در متن و ترکیب آن‌ها با یکدیگر چه معنایی در یک نظام نشانه‌‌شناسانه می‌یابند؟ برای پاسخ به این سوال از چارچوب نشانه‌شناسی اجتماعی تصویر کرس و ون‌لیوون جهت شناخت ابعاد و کارکرد اجتماعی نشانه‌های تصویری قالی مذکور استفاده شده ‌است. اهم یافته‌های پژوهش از سویی دلالت به برساختگی تصویر مورد مطالعه در توجیه قدرت‎گیری پهلوی اول دارد و از سوی دیگر نیز مشخص‌‌کنندۀ ماهیت ایدئولوژیک و سوگیرانۀ متن است. نتایج این تحقیق، هم‌چنین آشکارکنندۀ مفصل‌بندی گفتمان مسلط سیاسی در متن قالی به‌واسطۀ حضور عنصر تصویری «مام‌وطن» است و نیز بیانگر سطح معنایی نوستالژیک متن در تقدیس گذشته و بازتعریف آن در زمان حال می‌باشد. ایجاد مشروعیت برای شکل‌گیری قدرت در نظام سیاسی مردانه از طریق بازپراکنش دانش ضعف زنانه- مادرانۀ وطن در جامعه، با متنیت‌یافتن در سه قالب پوستر، پرده‌های قلمکار و قالی تصویری نیز از دیگر یافته‌های این پژوهش است. هم‌چنین روشن شد که متن از پیش‌متن‌های اروپایی تأثیر پذیرفته است و نیز مشخص گردید که با توجه به الهام‌پذیری قسمتی از پیکرۀ مطالعاتی از نقش‌برجسته‌های باستانی، روش مورد استفاده دارای محدودیت‌هایی در توصیف متن می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Re-reading of Motherland (Mam-e Vatan) Rug from the Perspective of Social Semiotics

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammadreza Tabasi 1
  • Iman Zakariaee Kermani 2
1 Ph.D. Candidate of Arts Research, Faculty of the High Research of Art and Entrepreneurship, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Handicrafts, Art University of Isfahan, Isfahan Iran
چکیده [English]

The representation of Iran in the image of a woman in written or visual works from the Qajar era and the Pahlavi dynasty has been common. The pictorial rug, known as Motherland (Mam-e Vatan), is one of these works. The aim of this research is the understanding of meanings found in the visual elements of the studied text, especially Motherland Rug, with a reference to pretexts and historical-social changes. The research seeks to answer this question: which meanings can be implied by each represented visual element and their combination in a semiotic system? To answer this question, Kress and Van Leeuwen's social semiotic method was used. This method was used to understand the aspects and the social function of the visual signs of the above-mentioned rug. On the one hand, it was indicated that the construction of the aforementioned rug tried to justify Pahlavi's rise to power; on the other hand, it designated that its nature was ideological and biased. The results of this research also revealed the articulation of a dominant political discourse in the rug’s texture due to the presence of the visual elements of motherland. They also revealed a nostalgic semantic level in the text through its consecrating of the past and its redefinition. Among other findings of this research was the role the rug played in creating legitimacy for the formation of masculine political power through redistributing an image of feminine weakness, implied by image of the motherland in the society, spread in formats such as posters, calicos, print curtains, and pictorial rugs. It was also revealed that the text in its visual elements had been influenced by European pretexts. Furthermore, it was found that the deployed method, due to the inspiration of the study by ancient reliefs, had limitations in describing the meaning of the text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian rug
  • visual analysis
  • social semiotics
  • power
  • legitimacy

مراجع

  1. اتو دالکه، هلموت‌‌. «فاصله‌ اجتماعی». در فرهنگ علوم اجتماعی. ویراستاران جولیوس گولد و ویلیام ل‌‌. کولب. ترجمۀ فریبرز مجیدی. تهران:‌انتشارات مازیار‌‌.
  2. ادگار، اندرو‌. 1387. تعامل در مفاهیم بنیادی نظریه فرهنگی. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: ‌انتشارات آگاه‌.
  3. اعتمادمقدم، علیقلی. 1346. پادشاهی و پادشاهان از دیده ایرانیان بر بنیاد شاهنامه فردوسی. تهران: انتشارات اداره فرهنگ عامه.
  4. بیانی، مهدی. 1348. پانصد سال تاریخ جواهرات سلطنتی ایران. تهران:اداره بررسی‌های تاریخی بانک مرکزی ایران.
  5. بختورتاش، نصرت‌الله. 1384. تاریخ پرچم ایران: درفش ایران از باستان تا امروز. تهران: انتشارات بهجت.
  6. پهلوی، محمدرضا. 1356. به سوی تمدن بزرگ. تهران:کتابخانه پهلوی.
  7. تاونزند، دبنی‌. 1393‌. فرهنگنامه تاریخی زیبایی‌شناسی. ترجمۀ فریبرز مجیدی‌. تهران:‌انتشارات فرهنگستان هنر‌.
  8. تناولی، پرویز. 1368. قالیچه‌های تصویری ایران. تهران:سروش.
  9. توکلی طرقی، محمد. 1395ه.ش/2016 م. تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ. تورنتو:نشر کتاب ایران نامگ.
  10. جنتی عطایی. 1346. «آیین تاجگذاری رضاشاه کبیر شاهنشاه ایران». در تاجگذاری شاهنشاهان ایران (تلفیق مطالب توسط عباس پرویز)‌.‌ تهران: انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران‌.
  11. حجازی، محمد. 1338. میهن ما. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ.
  12. صانع، منصور. 1369. پیدایش عکاسی در شیراز. تهران: انتشارات سروش.
  13. -----. 1380. به یاد شیراز: عکس‌های شیراز قدیم. تهران: انتشارات صانع.
  14. شهیدی، یحیی. 1350. «نشان های دوره قاجار». بررسی‌های تاریخی. ش.34: 183-240.
  15. فردوسی، ابوالقاسم‌. 137۶. شاهنامه فردوسی. ‌‌ج.1. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری موسسه انتشارات امیرکبیر‌.
  16. قدیمی، ذبیح‌الله. 1340. سالنامه آریان. بی‌جا: چاپ سپهر.
  17. کریم‌زاده تبریزی، محمدعلی. 1355. «آثاری از هنرمندان ایرانی مربوط به شاهنشاهی پهلوی». بررسی‌های تاریخی. ش. ۶7: 3۴3-382.
  18. وین، آنتونی. 1397. سه شتران روانه اسمیرانا: تاریخچه کمپانی قالی شرق؛ دوران جنگ و صلح در ترکیه، ایران، هند، افغانستان و نپال 19۶8-1907. ترجمۀ یدالله آقاعباسی و زهرا آقاعباسی. تهران: انتشارات متن.
  19. هاپر، رکس دی‌. 1392. «تماس اجتماعی». در فرهنگ علوم اجتماعی‌. ویراستاران جولیوس گولد و ویلیام ل‌‌. کولب. ترجمۀ محمدجواد زاهدی. تهران: انتشارات مازیار‌.
  20. هالیدی، مایکل، و رقیه حسن‌. زبان، بافت و متن: ‌ابعاد زبان از منظر نشانه‌شناسی اجتماعی. ترجمۀ محسن نوبخت. تهران: انتشارات سیاهرود‌.
  21. Amin, C. M. 2001. "Selling and saving “mother Iran”: gender and the Iranian press in the 1940s". International Journal of Middle East Studies. 33(3): 335-361.‏
  22. Bogardus, Emory. 1928. "Occupational Distance". Sociology and Social Reserch, 13: 73-81.
  23. Wong, M. 2019. Multimodal Communication A social semiotic approach to text and image in print and digital media. Pok Fu Lam, Hong Kong: Springer Nature Switzerland AG.
  24. Caple, H. 2013.Photojournalism: A social semiotic approach. Springer.‏
  25. Cavan, ruth shonle. 1971. "A Dating-Marriage scale of Religious Social Distance". Jornal for the Scientific Study of Religion, 10 (2): 93-100.
  26. Dadi, I. 2010.Modernism and the art of Muslim South Asia. University of North Carolina Press.‏
  27. Grosby, S., & S. E. Grosby. 2005.Nationalism: A very short introduction. 134. Oxford University Press.‏
  28. Kress, G‌. 2010‌. Multimodality a Social Semiotic Approach ToContemporary‌. NewYork: Routlege‌.
  29. Kress, G. & T. Van Leeuwen. 2006‌. Reading Images The Grammer of Visual Design. 2 Ed‌. London & NewYork: ‌Routlege.‌
  30. Najmabadi, A. 2005. Women with mustaches and men without beards: Gender and Sexual Anxieties of Iranian Modernity. University of California Press.‏
  31. Schulz, V. S. 2014. "Portraits, photographs, and politics in the rug medium: Iran, the Soviet Union and Beyond".Konsthistorisk tidskrift / Journal of Art History. 83(3): 244-265.
  32. Sisa, J. 2016.Motherland and Progress: Hungarian Architecture and Design 1800–1900. Birkhä‏
  33. Tanavoli, P. 1994.Kings, Heroes, and Lovers: Pictorial Rugs from the Tribes and Villages of Iran. Interlink Publishing Group Incorporated.

 

منابع اینترنتی

URL1: https:// galerieshabab.com/rugs/vintage-persian-mashad-pictorial-rug-22901?from=s&rp=20 (Access Date: 2021/8/1)

URL2: https://safari-rugs.com/products/51449-sarouk-persian-rug (Access Date: 2021/12/1)

URL3: https:// atighajat.blogsky.com/1399/11/23/post-1077 (Access Date: 2021/12/11)

URL4: https://digitalcommons.buffalostate.edu/french_all/61 (Access Date: 2021/11/11)

URL5: https://www.lets-get-lost.com/blog/2011/06/satirical-maps-of-the-world  )Access Date: 2021/4/11)

URL6: https://galerieshabab.com/rugs/vintage-persian-pictorial-shiraz-25029?from=s&rp=3 (Access Date: 2021/12/1)

URL7: https://galerieshabab.com/rugs/vintage-shiraz-pictoral-rug-13302?from=s&rp=16 (Access Date: 2021/11/1)

URL8: https://digitalcommons.buffalostate.edu/french_all/21 (Access Date: 2021/10/15)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار