نقش پیامبران در قالی رهبران جهان، بافته‌شده در کارخانۀ میلانی کرمان در دورۀ قاجار

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

1 استادیار، گروه صنایع دستی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان. ایران

2 استادیار، گروه صنایع دستی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

قالیچه‌‌های مشاهیر در دورۀ قاجار، ازجمله آثار شاخص در این زمان هستند. از این نوع قالیچه، نمونه‌‌های متعددی بافته شده است و در هر نمونه، جایگاه و تعداد برخی انسان‌ها، ازجمله پیامبران که در ردیف نخست قرار دارند، تغییر می‌‌کند. لذا با توجه به آن‌که حضور و نقش انسان در آثار هنری در هر دورۀ تاریخی، بیانگر اندیشه و تفکرات آن دوره است، جانشینی و هم‌نشینی انسان‌ها در این قالیچه‌‌ها از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار می‌‌گردد. هدف این پژوهش، با لحاظ‌نمودن مطالعۀ نقش پیامبران در قالی بافت کارخانۀ میلانی کرمان، تبیین حضور پیامبران در میان رهبران جهان است. لذا این پژوهش به‌دنبال پاسخ به این سوال است که نقش پیامبران ادیان توحیدی در میان پادشاهان و فرمانروایان جهان چیست؟ و با توجه به ترکیب‌‌بندی تصویر، پیامبران از چه جایگاهی در میان بزرگان جهان برخوردار هستند؟ در راستای پاسخ‌گویی به پرسش‌ها، اطلاعات کتابخانه‌ای به روش‌ توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که به دلیل قرارگیری پیامبران در ردیف نخست در زیر سنتوری و با توجه به پوشش آن‌ها در قیاس با دیگر پیکره‌‌ها، پیامبران ادیان توحیدی با تأکید بر حضرت عیسی(ع)، از جایگاه والاتری برخوردار بوده‌اند. هم‌چنین به‌‌نظر می‌‌رسد طراح قالیچه، هم‌نشینی سه دین اسلام، مسیحیت و یهودیت و وحدت آن‌ها برای نظم جهان را ضروری دانسته است. طراح یا بافنده در قیاس با علم، ثروت و قدرت، دین را در ردیف نخست قرار داده است. این دین با هم‌نشینی مسالمت‌آمیز ادیان توحیدی معنا پیدا می‌‌کند که دوزبانه‌بودن فرش نیز در رسیدن به این هدف کمک کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Role of Prophets in World-leader Carpet Woven during the Qajar Era in Milani’s Factory in Kerman

نویسندگان [English]

  • sahel Erfanmanesh 1
  • Habibolla Kazem Nejadi 2
1 Assistant Professor, Faculty of Art and Architecture, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Art and Architecture, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
چکیده [English]

World-leader Carpets are among significant works produced in Qajar era. Many samples are woven from this carpet; in each one, the position and the number of people, including the prophets in the first row, have changed. Therefore, regarding the idea that the presence and the role of humans in works of art in each historical period reflect the thoughts of each era, succession and companionship of humans in these rugs are of special importance. Since in this research, the people under the study are prophets, this research is an attempt to explain the presence of prophets among world leaders. Hence, this research seeks to find an answer to these questions: what is the role of prophets of monotheistic religions among the kings and rulers of the world? And according to the composition of the image of the prophets, what position do they have among the great people of the world? To answer these questions, this study deployed a descriptive-analytical way. It is argued that due to the placing of the prophets in the first row under the centurion and their covering compared to other figures, the prophets of the monotheistic religions, with an emphasis on Jesus, have higher positions. It also seems that the design of coexistence of three religions of Islam, Christianity, as well as Judaism and their unity have been considered necessary for the order of the world. Designers or weavers have placed religion in the first row in comparison with science, wealth, and power. This religion acquires meaning through a peaceful coexistence of monotheistic religions, to which the bilingualism of the carpet contributes as well.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • monotheistic religions
  • world-leader Carpet
  • Qajar
  • religious discourse
  • archaism discourse

مراجع

  1. احمدی، حسین. 1378. «لازاریست‌‌های فرانسوی در ایران؛ بررسی زمینه‌‌های حضور و عملکرد (1254-1265ق)». تاریخ معاصر ایران. 3 (11):41-68.
  2. احمدی، شیخ یحیی. 1386. فرماندهان کرمان. محمدابراهیم پاریزی (تصحیح و حاشیه). تهران: نشر علم.
  3. انصاری، جمال.1391. فرهنگ ایران از آغاز تا پایان عصر پهلوی. تهران: سبحان نور.
  4. ایمانی، الهه، محمود طاووسی، امیرحسین چیت‌‌سازیان، و علی شیخ مهدی. 1394. «گفتمان باستانگرایی در نقوش قالی‌‌های تصویری دوره قاجار». گلجام. ش. 28: 23-38.
  5. آدمیت، فریدون. 1351. اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار. تهران: خوارزمی.
  6. آهنی، لاله، محمد خزائی، و ابوالفضل عبداللهی‌فرد.1400. «تحلیل نشانه‌‌های قدرت در قالی‌‌های تصویری دوره قاجار». پژوهش هنر. ش.21: 17-27.
  7. تیکدری‌نژاد، فائزه. 1394. «مطالعه تطبیق قالی‌های تصویری کرمان و کاشان از لحاظ فرمی و محتوایی (اواخر قاجار تا اواخر پهلوی)». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، طراحی فرش، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کاشان.
  8. خشکنابی، رضا. 1378. ادب و عرفان در قالی ایران. تهران: انتشارات صدا و سیما.
  9. دادگر، لیلا. 1380. موزه فرش ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، موزه فرش ایران.
  10. راوندی، مرتضی.1382. تاریخ اجتماعی ایران (پس از اسلام). مشهد: آیین تربیت.
  11. زکریایی کرمانی، ایمان.1391. «مطالعه گفتمانی فرش کرمان از منظر نشانه‌‌شناسی دیداری». رسالۀ دکتری پژوهش هنر. دانشکده هنر و معماری. دانشگاه تربیت مدرس.
  12. زکریایی کرمانی، ایمان، حمیدرضا شعیری، و شهرزاد فروغی. 1391. «بررسی تأثیرات تغییرات قدرت سیاسی بر تحولات فرش کرمان در عصر قاجار (با تأکید بر عصر نوزایی در فرش کرمان)». مطالعات تطبیقی هنر. ش.4: 17-35.
  13. ژوله، تورج. 1381. پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی.
  14. سجودی، فرزان، و بهار قاضی مرادی. 1391. «تأثیر گفتمان مشروطیت بر هنجارهای تصویری دوره قاجار». جامعه‌شناسی هنر و ادبیات». ش.1: 93-122.
  15. سهیم، هایده. 1375. «خاطرات یهودیان ایران». ایران‌‌نامه. ش.57: 51-76.
  16. شایسته‌‌فر، مهناز، و طیبه صباغ‌‌پور. 1390. «بررسی قالی‌‌های تصویری دوره قاجار (موجود در موزه فرش)». باغ نظر. 8 (18): 63-74.
  17. شمیم، علی‌‌اصغر. 1374. ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران:انتشارات مدبر.
  18. عرفان‌منش، راهله، و کلثوم بزی. 1395. «بررسی بیش متنیت در فرش‌‌‌های تصویری دوره‌‌ی قاجار با موضوع مشاهیر». نقش‌مایه. ش.24: 61-66.
  19. عارف‌‌پور، فاطمه. 1390. «اسطوره یگانه در قالی سلاطین». کتاب ماه هنر، ش.160: 36-41.
  20. عرفان‌منش، ساحل، حامد امانی، و زهرا امانی. 1401. «تحلیل قالیچه مشاهیر محفوظ در کاخ نیاوران با تاکید بر جایگاه حضرت محمد(ص) و حضرت عیسی(ع) بر اساس آراء جانت ولف». فصلنامه هنر و تمدن شرق. ش. 37: 51-60.
  21. عیسوی، چارلز. 1369. تاریخ اقتصادی ایران. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: نشر گسترده.
  22. غفاری، ابوالحسن. 1368. تاریخ روابط ایران و فرانسه از ترور ناصرالدین شاه تا جنگ جهانی اول (1333-1313ق). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  23. قمقلاقی، فائزه، ایمان زکریایی کرمانی، مهدی کشاورز افشار، و بیژن اربابی. 1398. «تحلیل گفتمانی تأثیرات فرهنگ دینی در فرش اهدایی ناصرالدین شاه به پزشک یهودی دربار ایران». گلجام. ش.3: 85-102.
  24. کاظمی تاری، تقی.1390. «تأثیر زمینه‌‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی بر همگرایی پیروان ادیان مختلف ایران (نمونه موردی ارمنی‌‌ها». فصلنامه آفاق امنیت. 12 (12): 171-186.
  25. کدی، نیکی ‌‌آر. 1381. ایران دوره قاجار و برآمدن رضاخان. ترجمۀ مهدی حقیقت‌‌خواه. تهران: ققنوس.
  26. کشاورز افشار، مهدی. 139۴. «تکثیر مکانیکی اثر هنری در عصر قاجار و تاثیر آن بر فرش ایران». گلجام. ش. 27: ۵-21.
  27. کشاورز افشار، مهدی. سامانیان، صمد. 138۶. «تحلیل شمایل‌شناسانه قالیچه تصویری حضرت مریم(س) و حضرت مسیح(ع)». گلجام. 3 (8): 91-10۶.
  28. گودرزی، مرتضی. 1381. جست و جوی هویت در نقاشی معاصر ایران. تهران: علمی فرهنگی.
  29. محمدی‌‌وکیل، مینا. 1393. «تأثیرات اومانیسم بر نقاشی قاجار». رساله دکترا. دانشگاه تهران.
  30. ناصری، حق‌‌وردی. 1357. زیر درخت نسترن. اوضاع اجتماعی ایران در زمان قاجاریان. تهران: سپهر.
  31. نجمی، شمس‌‌الدین. 1381. گاهشمار تاریخ کرمان. کرمان: مرکز کرمان‌‌شناسی.
  32. نظری، علی اشرف. 1386. «هویت مدرن و ظهور گفتمان مشروطیت در ایران». فصلنامه مطالعات ملی. ش.4: 29-54.
  33. Felton, Anton. 2002. Jewish Carpet. Antique collectors Club.
  34. Gilbert, Martin. 2002. The Routledge Atlas of Jewish History. 6th London; New York: Routledge.

35. Lassikova, G.V.2007. "Portrait carpets of Kerman as a propaganda tool of Sultan Ahmad Shah Qajar". International Conference on Oriental Carpets, ICOC Istanbul, Academic Program. Conference speech.

  1. Panofsky, Erwin. 1972. Studies in Iconology. Humanistic Themes in the Art of the Renaissance. New York: Harper & Row.
  2. Sakhai, Essie. 2008. Persian Rugs and Carpets, the fabric life. London: Antique Collectors Club.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار