تبیین تحولات نقوش گل و بوته در قالی های صفوی و قاجار (با تأکید بر تأثیرات عوامل فرهنگی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه شاهد. تهران. ایران

2 استادیار. گروه نقاشی.دانشکده هنر دانشگاه شاهد. تهران. ایران

3 دانشیار. گروه پژوهش هنر. دانشگاه شاهد. تهران. ایران

4 استادیار. دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران،

5 دانشیار. گروه صنایع دستی. دانشگاه هنر اصفهان. اصفهان. ایران

چکیده

انواع آرایههای گیاهی به صورت کلی شامل گونههای اسلیمی، ختایی، گل و بوته، درخت و گلفرنگ است. این پژوهش با هدف بررسی و شناسایی انواع گل و بوته‌های منقوش در قالیهای صفوی و قاجار و بررسی تحولات آن در دوران مذکور و همچنین تحلیل ورود گونههای جدید گیاهی به قالیهای دوره قاجار با تاکید بر تأثیرات عوامل فرهنگی صورت گرفته است. بر این مبنا سوالات اصلی در این پژوهش اینگونه است؛ 1- عوامل فرهنگی و اجتماعی در بروز گل و بوته‌های منقوش در قالی‌های صفوی و قاجار چگونه تأثیرگذار بوده است؟ روش تحقیق این پژوهش از منظر نوع، بنیادی، از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر مسئله‌ی پژوهش، توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است. روش گردآوری دادهها، کتابخانه‌ای و از میان کتب تخصصی، مقالات و پایاننامههای تخصصی و پایگاههای الکترونیکی بوده است. نتایج نشان میدهد که نقوش گیاهی مورد استفاده در قالیهای دوره صفوی شامل گونه‌های گردان و با تنوع اندک است که در بخش‌های متعددی از قالی و به انحای مختلف نقش شده‌اند اما در سدههای بعد و دورهی قاجار، با تغییراتی در فرم، اندازه، رنگ و ساختار تکرار شده و علاوه بر آن نقوش تازه‌تری از جمله انواع گل‌های طبیعت‌گرایانه، گلفرنگ و عناصر تازه به مجموعه نقوش قالی‌های این دوره افزوده شده است. این تغییرات بیش از همه متاثر از احوال فرهنگی و اجتماعی دوران بوده که به انحای مختلف منجر به بروز و نمود گونه‌های مختلف گل و بوته در قالیهای صفوی و قاجار شده است.

عنوان مقاله [English]

Explanation of the developments of flower and Flower bush motifs in Safavid and Qajar carpets (with emphasis on the effects of cultural factors)

نویسندگان [English]

  • mohamad amin hajizadeh 1
  • seyed reza hosseini 2
  • ali asghar shirazi 3
  • Mehdi Keshavrz Afshar 4
  • Iman Zakariaee kermani 5
1 Doctoral student at the University of shahed. tehran.iran
2 Assistant Professor. Painting group.Faculty of Arts witness University. Tehran. Iran
3 Associate Professor. Art research group. shahed university. Tehran. Iran
4 Assistant Professor.Art research group. tarbiat modares university. Tehran. Iran
5 Associate professor. Craft group. Isfahan University of the arts. Isfahan. Iran
چکیده [English]

The types of plant arrays generally include Islamic species, Khatai, flowers and bushes, trees and flowers. The study was conducted with the aim of examining and identifying the types of flowers and bushes engraved in Safavid and Qajar carpets and examining its developments in the aforementioned period, as well as analyzing the entry of new plant species into the carpets of the Qajar period. Based on this, the main questions in this study are: 1-How have cultural and social factors influenced the occurrence of painted flowers and bushes in Safavid and Qajar carpets? The research method of this research is descriptive, descriptive and comparative in terms of type, fundamental, nature, and research problem. The method of data collection was a library and among specialized books, specialized articles and theses and electronic databases. The results show that the plant motifs used in Safavid carpets include a small variety of rotating species, which have been painted in several parts of the carpet and in different directions, but in the following centuries and the Qajar period, with changes in shape, size, color and structure have been repeated, and in addition, newer motifs have been added to the collection of carpet motifs of this period, including a variety of naturalist flowers, florals and new elements. These changes were most affected by the cultural and social conditions of the era, which led to the emergence and appearance of different types of flowers and bushes in Safavid and Qajar carpets.